New Blog Post

Opvoeden met een rebels randje: over grenzen stellen en ruimte geven

De geur van koffie hangt nog in de keuken. Drie pubers schuifelen slaperig langs me heen, op zoek naar hun boekentas of hun schoenen. Het is weer zover: 1 september. Nieuwe agenda’s, volle brooddozen en hier en daar al een nerveuze blik. De eerste schooldag is begonnen. Terwijl ik mijn kop koffie stevig vasthoud, dwalen mijn gedachten af naar een gesprek dat we deze zomer aan de keukentafel hadden. Toen leek het een losse babbel. Vandaag besef ik dat het een kantelpunt was.

We hadden het laatst over artificiële intelligentie, meer bepaald over ChatGPT. Ik was benieuwd hoe mijn kinderen ermee omgaan. Ze zijn tussen de vijftien en zeventien jaar, dus ik dacht: laat ik het hen eens vragen. Wat doen ze ermee? Hoe kijken zij ernaar? Hun antwoorden verrasten me meer dan ik had verwacht. Een van hen had meerdere gratis accounts, kwestie van vlot te kunnen blijven doorwerken. De oudste gebruikte het vooral voor wiskunde en ze maakte er zelfs eigen flashcards mee om anatomie te memoriseren. De jongste vond het fascinerend dat je met AI kon praten alsof je altijd een geduldige privéleraar bij je had. Niemand had hen dat in detail uitgelegd. Geen handleiding, geen instructie. Ze waren gewoon begonnen, uit zichzelf. Nieuwsgierigheid als motor.

Wat me trof, was niet alleen hun vindingrijkheid, maar vooral hun frustratie. Ze spraken over de dubbele standaard op school: leerkrachten die AI gebruiken om lesmateriaal te maken, maar het leerlingen verbieden. “Waarom mag het bij hen wel en bij ons niet?”, vroegen ze. En ze hadden een punt. Toen ik suggereerde dat leerkrachten, coaches en docenten onderwijsexperts zijn die wellicht goed kunnen inschatten waar AI nuttig en verantwoord ingezet kan worden, kreeg ik het volgende antwoord. “Sommigen snappen het, anderen niet. En sommigen willen er zelfs niet over praten,” zei de oudste. Het klonk scherp, maar eerlijk.

We praatten er best wel lang over door. Geen discussies, geen regels. Gewoon luisteren, vragen stellen, elkaar proberen te begrijpen. Uiteindelijk spraken we iets af. Ik zorgde voor een degelijke ChatGPT Plus-account voor mijn oogappels. Daarmee kunnen ze niet alleen onbeperkt aan de slag, maar ook iets nieuws ontdekken: custom GPT’s. Het idee dat je AI een rol kan geven, alsof je het een jasje aantrekt. Vandaag stel je het in als wiskundeleraar, morgen als creatieve schrijfcoach. Voor jongeren voelt dat vertrouwd. Alsof je verschillende leerkrachten in je zak hebt, die je oproept wanneer jij het nodig vindt. Het maakt leren persoonlijker, en vaak ook leuker zonder een leerkracht als onmisbaar mens buitenspel te zetten.

Zij beloofden AI niet zomaar te gebruiken om er snel van af te zijn, maar juist om beter te worden. Ik gaf ze met een knipoog toestemming om af en toe een beetje rebels te zijn, zolang ze maar blijven leren. Niet langs de snelste weg, wel langs een eerlijke die best pijn mag doen.
En nu, op deze eerste septemberochtend, voel ik dat dat gesprek is blijven hangen. Want wat vraagt dit eigenlijk van ons, als ouders, als leerkrachten, als samenleving? We kunnen AI niet meer negeren. We kunnen de verantwoordelijkheid ook niet doorschuiven naar de school. Net zoals wij ooit leerden omgaan met internet, tv of gsm, zullen we ook dit moeten omarmen. Niet om expert te worden, maar om genoeg te begrijpen om in gesprek te blijven. Richting te geven. Grenzen te trekken, en tegelijk kansen te zien. Opvoeden stopt niet bij de voordeur van technologie. Deze technologie evolueert zo snel dat wanneer je niet deelneemt je snel buiten spel zal staan.

Voor onderwijs geldt net hetzelfde. Mijn kinderen hebben gelijk: een algemeen breed verbod werkt niet. Leerkrachten moeten ook durven experimenteren. Ja, dat is spannend. Ja, dat schuurt. Maar alleen door ermee te werken, weet je wat werkt. En dat lukt beter met steun. Beleidsmakers kunnen niet verwachten dat leraren dit alleen dragen. Zonder opleiding en middelen blijft AI in de klas een warboel van losse pogingen, in plaats van een hefboom die het onderwijs versterkt. Niet elke ouder zal zijn kinderen hiermee opvoeden en willen we dat er een nog grotere kloof ontstaat?

Wat jongeren vandaag tonen, is dat je niet moet wachten tot je alles begrijpt. Ze proberen. Vallen. Beginnen opnieuw. Niet perfect. Niet foutloos. Maar altijd nieuwsgierig. Misschien is dat wel wat wij moeten overnemen: het lef om te beginnen, ook al is het nog wat onwennig.
En zo, op deze ochtend waarop alles weer begint, tussen de boterhammen en de boekentassen, besef ik dat het gesprek aan de keukentafel meer was dan een los gesprek. Het was een spiegel. Onze jongeren gebruiken AI. Niet altijd handig, niet altijd doordacht. Maar ze doen het. De vraag is niet of we dat goedkeuren. De vraag is: durven wij mee?

Want uiteindelijk gaat het niet alleen over technologie. Het gaat over samen leven met wat nieuw is. Hoeveel ruimte geven we jongeren om AI in hun leerproces te gebruiken? En durven we die ruimte ook onszelf te geven als ouder, als leerkracht, als professional, als mens?

Volg mijn bijdrages ook op de online community HAI-Skool, waar ik mijn eigen ervaringen deel en je tegelijk van anderen leert over het praktische gebruik van AI. Binnenkort gaan we daar samen in gesprek om dit thema verder uit te diepen. Je vindt ons via www.HAI-Skool.com, aanmelden is gratis. Spring gerust even binnen, doe mee en denk mee over de toekomst van leren met AI.